Bunachar Logainmneacha na hÉireann

2024-08-15

Logainm an lae

Droim Lomáin/Drumloman

baile fearainn

contaeAn Cabhán/Cavan

barúntachtCaisleán Raithin/Castlerahan

paróiste dlíCill Droim Feartáin/Crosserlough

Tuilleadh

Fáilte

Fáilte go Bunachar Logainmneacha na hÉireann, arna fhorbairt ag Gaois, Fiontar & Scoil na Gaeilge (DCU) i bpáirt leis an mBrainse Logainmneacha (An Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán). Tuilleadh eolais »

Nuachtlitir

Téama faoi thrácht

Macghníomhartha san úllord.
Cnoc na nÚll/Applefort “the hill of the apples”
(féach logainm.ie #7820).

Dáta: 15/08/2024

Cé nach mbeidh fómhar na n-úll faoi lánseol go dtí mí Mheán Fómhair, is i mí Lúnasa a chuirtear tús leis an gcnuasach. Is maith is cuimhin le cuid againn nach mbíodh aon ghnó ar siúl sa choicís dheireanach roimh dhul ar ais ar scoil ach cuairt a thabhairt go rórialta ar úlloird an cheantair! Tá slite eile ag na haosóga chun a gcuid ama a chaitheamh na laethanta seo, ar ndóigh, agus b’fhéidir nach aon drochrud é sin — dá dhíograisí a bhí na gadaithe óga, is ea is measa a scriosfaí an goile orthu agus iad ag iarraidh fáil réidh leis an bhfianaise go léir ar an slí abhaile. Filleann an feall ar an bhfeallaire, gan amhras, nó mar a deirtear i mBéarla na hÉireann, Little apples will grow again!
Bhí an-tábhacht ag roinnt le húill in Éirinn anallód, mar is léir ó líon mór na dtagairtí don toradh agus don chrann araon in ainmneacha Gaeilge na mbailte fearainn. Cuir i gcás Ceapach na nÚll “the (tillage-)plot of the apples” (logainm.ie #19972) i gContae na Gaillimhe, ainm a béarlaíodh mar Cappaghnanool; féach go ndearnadh aistriúchán díreach ar Oileán na nÚll (logainm.ie #19142) sa chontae céanna, mar Apple Island. Ó dheas, tá Doire na nÚll/Derrynanool “the wood, (oak-)grove of the apples” (logainm.ie #12842) i gContae Chorcaí; tá Ros na nÚll/Rossnanowl “the wood, elevated ground of the apples” (logainm.ie #26678) i gContae Chill Chainnigh; agus Tuaim na nÚll/Tomanoole “the tumulus, hillock of the apples” (logainm.ie #52375) i gContae Loch Garman. Anuas orthusan tá Gort na nÚll/Gortnanool “the field of the apples” (logainm.ie #7546) agus Cnoc na nÚll “the hill of the apples” (logainm.ie #7820) i gContae an Chláir. Applefort a tugadh ar an ainm deiridh sin as Béarla — is ‘leathaistriúchán’ é sin ina nglacann Brl. fort ionad cnoc mar aicmitheoir, agus an t-imfhálú mór ar theorainn an bhaile fearainn faoi thagairt aige. Go deimhin, is mór an seans gur sa sean-imfhálú seo a bhí na crainn úill ag fás.

(Conchubhar Ó Crualaoich & Aindí Mac Giolla Chomhghaill)

Breis téamaí

Ar an suíomh seo

Brabhsáil Léarscáil idirghníomhach d'aonaid gheografacha riaracháin na hÉireann. Gluais Léarscáileanna dáileacháin na bhfocal coitianta i logainmneacha na hÉireann. Acmhainní Ábhar teagaisc, orduithe logainmneacha an rialtais agus acmhainní logainmníochta eile.

Suíomhanna gaolta

Cartlann Fuaime Cartlann de thaifeadtaí logainmneacha de chuid an Bhrainse Logainmneacha. Meitheal Logainm.ie Uirlis sluafhoinsithe chun mionainmneacha áitiúla a bhailiú.