shallow ford of (the) tree-stumps

Tá an forás ceannann céanna le sonrú in 1607 ‘Skarhowne’ > 1639 ‘Skarrowne’ > 1662 ‘Scarroone’ is atá in 1607 ‘Garhowne’, ‘Carehowne’ > 1629 ‘Garroone’, 1660c ‘Garrone’ faoi bf Garroon (#28561), 13km soir uaidh seo, agus is deacair gan a mheas go bhfuil an eilimint chéanna sa dara cuid den dá logainm.

Is cosúil ar fhormhór na bhfoirmeacha stairiúla gur gearrthamhan “short tree-stump”, nó a leithéid, atá taobh thiar den dara hainm úd, gur thit -th- /h/ as an gcarn -rrth- /rh/ sa 17ú haois, faoi mar a tharla i gcás 1970c /ˈkoruːnəx/ < bf Corrthamhnach (#18213) i nGaillimh. Tá dhá shampla ann a thaispeánann guta deiridh .i. 1607 ‘Garrhowny’ agus 2006 /gaˈruːnə/. D’fhéadfaí a mheas mar sin gur Gearrthamhnaigh “short arable field, clearing” a bhí san ainm úd ó cheart, is gur imigh an guta deiridh i léig ag tús an 17ú haois — féach gurb ann do Gearrthamhnach, Fliuchthamhnach agus Corrthamhnach mar logainmneacha. (Cuir i gcás freisin a leithéid seo de dhéantús: 1100c ‘in Garbthonach’, ‘ocin Garbthonaig’ Leabhar Laighean 298a, 296b.) Ach ní heol dúinn aon aidiacht a thabharfadh an comhfhocal * scar + tamhnach, ná níl aon fhianaise ar ghuta deiridh i gcás bf Scarroon.

B’fhiú féachaint, mar sin, ar an bhfianaise stairiúil faoin logainm par Maigh Thamhnach (#1579) “plain of clearings” i gContae Luimnigh, m.sh. 1231 ‘Mointaveny’ > 1593 ‘Mahownagh’ > 1970c /ˌmɑˈhuːnə/ (pléite in Dinnseanchas I 98–100). D’fhéadfaí a mhacasamhail de struchtúr oscailte a chur san áireamh anseo, cé is moite den siolla deiridh, m.sh. Scairbh Thamhan (?) “shingly ford of (the) tree-stumps” (cf. bf Droim Thamhain i Muineacháin). Bheifí ag súil le * /sgɑrʹ(ə)ˈhũːn/, /sgɑrˈhũːn/ i gcanúint na háite agus /sgɑˈruːn/ mar bhéarlú air sin.

Tá áth agus dhá dhroichead bheaga léirithe ar léarscáil SO 6ʺ trasna na Clóidí i dtuaisceart an bhaile fearainn agus Ford SO 25ʺ trasna an tsrutháin ina lár (cf. www.dil.ie s.v. 1 scairb “shallow, ford”). Cf. ath An Scairbh Sholais (#111427) i nDún na nGall, bar Scairbh Bhailis (#52147) i Loch Garman, srl. Cf. scairbh mar cháilitheoir in bf Áth na Scairbhe (#41406) i gContae Uíbh Fhailí agus 1350 ‘áth na scairbe’ faoi bf An Scairbh (#7777) i gContae an Chláir (cf. freisin bf Skerry (#28647) < Ceapach na Scairbhe).