Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
toghroinn
baile fearainn
Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
toghroinn
Nóta mínithe
- Gaeilge
the stone ring-fort
giorrúchán < Caiseal Garadh (?) “stone ring-fort of —?”(Ní úsáidtear an t-alt san ainm oifigiúil de bharr gur logainm giorraithe atá anseo; cf. bf An Caiseal (#27781) i mBaile Átha an Róine.)
Dar leis an gCorragánach tagraíonn an chéad eilimint caiseal don imfhálú cloiche timpeall ar an teampall agus an reilig (cf. History and Antiquities of the Diocese of Ossory II 178–180) — ‘substantial drystone rectangular enclosure’ mar a thugann an Fardal Seandálaíochta air. Féach go raibh lios mór taobh theas den bhóthar tráth, darbh ainm ‘Fort of the Brake’ [brake .i. raithneach (gaolmhar le bracken)] (Ó Corragáin, loc. cit.) nó Brandybush Fort SO (cf. www.archaeology.ie).
Is é Ó Corragáin, leis, a chéadionannaigh an tseanláthair eaglasta seo leis an logainm stairiúil Díseart Garadh “the hermitage of Garadh(?)”, áit a luaigh na Féilirí le naomh darb ainm Lon Garadh: m.sh. 1170c ‘Longarad ... a tuaiscert Osraigi .i. i n-Uib Forcellain .i. a Muig Garad i nDisiurt Garad’. Áit eile a luaitear leis an naomh céanna is ea bf Cill Ghabhra (#28866) i Sliabh Mairge in oirdheisceart an chontae. Déanann Ó Corragáin talamh slán de gurbh ionann Lon Garadh agus Garadh/Mogharadh, éarlamh bf Cill Mogharaidh (CC 15, 20) (#26744) agus déanann tagairtí do ‘St. Garadh’ sa chur síos aige ar stair an logainm seo idir chamáin (loc. cit.).
Ach is fíorbheag is eol dúinn faoin naomh seo (cf. Ó Riain, Dictionary of Irish Saints s.n. Lon Garadh). Más é an focal céanna atá sa dara heilimint d’ainm an naoimh agus atá sa cháilitheoir in Maigh Garadh agus Díseart Garadh, ní féidir a chur as an áireamh go bhfuair Lon Garadh ainm ón dara heilimint sna logainmneacha seo seachas a mhalairt. Más fíor nach ainm pearsanta é *Garadh mar a thuairmigh an Corragánach, ba dhóigh le duine gur tuiseal ginideach d’fhocal d-ghas gan urrús atá againn anseo (cf., mar shampla, cara, gin. carad in www.dil.ie s.v. cora “stone fence; weir”).
Féach go léirítear Cave díreach lastuaidh den láthair eaglasta (SO 6ʺ, 25ʺ) nach gcuirtear síos air san Fhardal Seandálaíochta.
Mionainmneacha ar an léarscáil:
Tá Bealach Mor Moy Dala marcáilte sa bhaile fearainn seo ar léarscáil SO 25ʺ. Seo é Bealach Mór Maí Dála .i. Bealach Mór Osraí .i. Slí Dhála, ceann de phríomhshlite stairiúla na hÉireann, a rith ó Theamhair na Mí go dtí tuaisceart na Mumhan (cf. bf An Bealach Mór Íochtarach/Uachtarach (#28744); cf. History and Antiquities of the Diocese of Ossory II 180).
Lárphointe
Tagairtí stairiúla
1170c |
i ndisiurt Garad?
Longarad Coisfind 7rl. I Muig Tuathait a tuaiscert Osraigi .i. i n-Uib Forcellain .i. a Muig Garad i nDisiurt Garad sainrud
|
FOeng. Leathanach: 198
|
1581 |
Cashellgarwe
will of Sir Barnaby fitz Patrick
|
Carrigan Imleabhar: I, Leathanach: 84
|
1601 |
Cashellgarne
Hugh O Duegan
|
F Leathanach: 6551
|
1624 |
Cashill Garrowe & Donogherry
|
CPR Leathanach: 586
|
1636 |
Cashellgarrowe & Downagherry
|
Inq. Lag. Leathanach: 20 C I
|
1655 |
Castegarrow Ballytarsney & Farrendonoghery
|
|
1660c |
Castle-Garrow & ffarrendonoghery
|
BSD (La) Leathanach: 146
|
1666 |
Castlegarron
|
ASE Leathanach: 76
|
1838 |
Cosh Hill
|
BS:AL Leathanach: La046,1
|
1838 |
Cashell
|
Inq. J I:AL Leathanach: La046,1
|
1838 |
Coshill
|
Despard:AL Leathanach: La046,1
|
1838 |
Caisiol, 'a stone fort'
|
OD:AL Leathanach: La046,1
|
1838 |
Căisiol, cŏosh o//l
|
pl:AL Leathanach: La046,1
|
1838 |
Cashel
|
OD:AL Leathanach: La046,1
|
1838 |
[Cashel]
"…'Brandy Bush Fort' is near the centre…"
|
Desc. Rem.:AL Leathanach: La046,1
|
1905 |
Coshel (as the name is pronounced)
'St. Garadh, Lon, or Lon-garadh, an Ossory Saint ... was the founder and patron of the church of Cashel'; cf Kilgorey / Cill Ghabhra, La
|
Carrigan Imleabhar: II, Leathanach: 177
|
1905 |
Coshel-Gorra
The Irish name ... as still handed down in the locality
|
Carrigan Imleabhar: II, Leathanach: 178
|
Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.
Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.
Nasc buan
https://www.logainm.ie/27818.aspxSonraí oscailte
Comhéadan feidhmchláir (API)
Linked Logainm
Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML