Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
baile fearainn
Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
Nóta mínithe
- Gaeilge
Níl ach an t-aon sampla deimhnitheach amháin den Nollaig mar eilimint in ainmneacha bailte fearainn, mar atá Buaile na Nollag/Boleynanollag “the boley, cattle-fold of Christmas” (#21027) i gContae na Gaillimhe. Tá tagairtí d’fhéile na Cásca, ámh, i bhfad níos coitianta. Ar aon dul le Buaile na Nollag/Boleynanollag tá samplaí den logainm Buaile na Cásca “the boley, cattle-fold of Easter” agus é béarlaithe mar Boolanacausk (#7433) i gContae an Chláir agus leathaistrithe mar Easterfield (#20989) i gContae na Gaillimhe. Is é is dóichí ná gur thagair a leithéid seo de logainm d’áit a mbeadh an talamh ullamh do na ba a chur ar féarach ann (.i. ar buailteachas) timpeall na Cásca gach bliain. Díol spéise, áfach, gur talamh ard atá faoi thagairt i bhformhór na n-ainmneacha bailte fearainn eile ina bhfuil an Cháisc le fáil mar eilimint, m.sh. Cnoc na Cásca/Knocknacaska “the hill of Easter” (#24263) i gContae Chiarraí; Cornacask/Corr na Cásca “the round hill of Easter” (#20472) i gContae na Gaillimhe, a bhfuil idir bhéarlú agus leathaistriúchán ina ainm oifigiúil Béarla fada Easterfield or Cornacask; Droim Cásca/Drumcask “the ridge of Easter” (#4026) i gContae an Chabháin; agus Mullach na Cásca/Mullanacask “the summit of Easter” (#40582) i gContae Mhuineacháin. Is dócha go dtagraíonn na logainmneacha seo don nós a bhí ag na Gaeil tionól a ghairm ar bharr cnoic. Go deimhin, sin é an bhrí a thugtar le fios sa mhíniú seo a leanas a scríobh Seán Ó Donnabháin in Ainmleabhar Paróiste na Suirbhéireachta Ordanáis faoin logainm Cnoc na Cásca, Contae Chiarraí, thuasluaite: ‘hill of Easter (meetings here)’. Faoin logainm Mullach na Cásca i gContae Mhuineacháin, freisin, scríobh an Donnabhánach ‘some ceremonies here Easter Sunday’. Níl sé chomh soiléir céanna, ámh, cén bhrí atá le fáscadh as an logainm Coill na Cásca/Kilnacask “the wood of Easter” (#48861) i gContae Thiobraid Árann.
(Conchubhar Ó Crualaoich & Aindí Mac Giolla Chomhghaill)
- English
“the hill of Easter”
While only one known example of An Nollaig “Christmas” occurs among townland names, namely Boleynanollag/Buaile na Nollag “the boley, cattle-fold of Christmas” (#21027) in Galway, the feast of An Cháisc “Easter” occurs far more frequently. On a similar theme to Boleynanollag/Buaile na Nollag we find Boolanacausk/Buaile na Cásca “the boley, cattle-fold of Easter” (#7433) in Clare; and another Buaile na Cásca was loosely translated Easterfield (#20989) in Galway. These names most likely referred to an area of land that regularly became available for grazing each year around Easter. It is notable, however, that most of the other townland names referring to An Cháisc “Easter” specifically refer to elevated ground, as in Knocknacaska/Cnoc na Cásca “the hill of Easter” (#24263) in Kerry; Cornacask/Corr na Cásca “the round hill of Easter” (#20472) in Galway (also half-translated as Easterfield); Drumcask/Droim Cásca “the ridge of Easter” (#4026) in Cavan; and Mullanacask/Mullach na Cásca “the summit of Easter” (#40582) in Monaghan. These names probably derive from the native Irish custom of holding assemblies on hills. Indeed, this is hinted at in the explanation of Cnoc na Cásca “the hill of Easter” in Kerry which John O’Donovan wrote in the Parish Namebook of the Ordnance Survey: ‘hill of Easter (meetings here)’. In Monaghan he noted ‘some ceremonies here Easter Sunday’ in the case of Mullanacask/Mullach na Cásca “the summit of Easter”. How Kilnacask/Coill na Cásca “the wood of Easter” (#48861) in Tipperary might have received its name is, however, less certain.
(Conchubhar Ó Crualaoich & Aindí Mac Giolla Chomhghaill)
Lárphointe
Tagairtí stairiúla
| n/a |
An Seabhac: Cnoc na Cásca
|
|
| 1841 |
Knocknacaska
|
BS:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Knocknacaska
|
Fitzgerald, Rev. T.:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Knocknacaska
|
Scollard, N.:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Laccamore East alias Knockacaska
|
Leahy, R.:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Knocknacasky
|
BM:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Knocknacasky
|
Larkin (Ci):AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Cnoc na cásga, 'hill of Easter (meetings here)'
|
OD:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Cnoc na cásga
|
pl:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
Knocknacaska etc.
|
OD:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 1841 |
[Knocknacaska]
"There are five forts here."
|
Desc. Rem.:AL Leathanach: Ci128,16
|
| 2017 |
ˌnɑknəˈkɑːskə
|
Áit. Cainteoir: 007, Uimhir : 170712
|
| 2017 |
ˌnɑknəˈkɑːskə
|
Áit. Cainteoir: 006, Uimhir : 170712
|
| 2017 |
ˌnʲɑknəˈkɑːskə
|
Áit. Cainteoir: 005, Uimhir : Ci170712
|
Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.
Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.