Hierarchy
county
barony
civil parish
townland
Explanatory note
- Gaeilge
old grey place?
Tá an fhoirm Ghaeilge seo éiginnte.
Is cosúil gurb í an aidiacht Bhéarla old atá sa chéad mhír agus nach réadú ar eilimint de chuid an logainm Ghaeilge atá ann (cf. bf Seandaróg (#28859)). Tá an t-aicmitheoir féin doiléir, áfach. Tugann an fhianaise stairiúil /liəx/ in iúl tríd síos: féach 1655 ‘-leagh’, 1659 ‘-[l]eaghe’, 1838 ‘-Liagh’ agus go háirithe an dá fhoirm viva voce san Ainmleabhar, 1838 ‘Liach’, 1838 ‘Leeagh’. Forbairt rialta air sin atá in 2006 /-ˈliː/, /-ˈleː/.
Is ann do liath mar aicmitheoir i ndornán logainmneacha sa chiall “grey place” (cf. www.dil.ie s.v. liath II (c)): díobh seo is é par Liath Mhancháin (#2034) in iarthar Chontae Uíbh Fhailí an sampla is mó le rá (‘Liath Manchain’ ag na Ceithre Mháistrí faoin mbliain 645AD). Cf. bf Srath na Liath (#28103) i gClár Maí Locha; cf. freisin an nóta faoi leagan fada bf An Inse (#28208) i Ráth Easpaig. Féach freisin an fuaimniú áitiúil 1991 /liək/, /liːç/ faoi bf Liath (< Liath Mór Mochaomhóg) (#47322) i dTiobraid Árann (pléite ag Ó Cearbhaill in Logainmneacha na hÉireann II 152). Is mór idir seo agus an fhianaise faoi bf Leagh (#28857) i gCill Uisean, 6km soir uaidh seo, agus ó tharla gur mheas an Donnabhánach gurbh ionann bunús don dá logainm níor mhiste an dara ceann a phlé anseo freisin.
Taispeánann an fhianaise stairiúil faoi bf Leagh (#28857), par. Chill Uisean, réadú soiléir ar leamhach “place of elm-trees” sa 16ú agus sa 17ú haois, e.g. 1563 ‘Laawghe’, 1563 ‘Leaugh’, 1619 ‘Luagh’ < ~/lʹəux/ na Gaeilge. Nuair a tháinig an litriú ‘Leagh’ chun solais ag deireadh an 17ú haois, mar sin, is léir nach /liəx/ a bhí á chur in iúl an chéad lá ach foghrú ar nós ~/ljɑx/, forbairt ar fhoirmeacha béarlaithe an 16ú is an 17ú haois (cf. 1655 ‘Leogh’ roimhe sin). Ní mór idir sin agus fuaimniú an lae inniu 2006 /lok/. Tabhair faoi deara nár chuir an Donnabhánach sampla ar bith den fhoghraíocht áitiúil san áireamh nuair a shocraigh sé an litriú oifigiúil Leagh i 1838 — bhí sé den tuairim gurbh é liath “grey place” an bunainm Gaeilge (bhí fuaim -ch /x/ le -th leathan deiridh sa chanúint).
In Osraí faighimid an litriú Gaeilge 1838 ‘liúch/leamhach’ leis an míniú ‘‘-lieugh’ is the best spelling to represent this sound’ faoi bf Ráth na Leamhach (#28770) i Ráth Domhnaigh. I dtuaisceart an chontae faighimid na foirmeacha stairiúla 1550 ‘the Leawaghe’, 1607 ‘Lawaghe’, 1660 ‘Laughe’ faoi bf An Leamhach/Quarrymount (#28352).
Centrepoint
Historical references
1655 |
Oldleagh
|
|
1659 |
Oulteaghe
|
Cen. Leathanach: 500
|
1660c |
Old Leagh
|
BSD (La) Leathanach: 82
|
1666 |
Oldleagh
|
ASE Leathanach: 69
|
1838 |
Old Leagh
|
HCSV:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Leagh
|
Griffith Map:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Liach
|
pron.:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Leeagh
|
pl:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Old Liagh
|
Bar. Cons.:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Old Leagh
|
BS:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Old Lea
|
DS:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Old Leigh
|
Old Map:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Liath, 'grey land'
|
OD:AL Leathanach: LA032,38
|
1838 |
Old Leagh
|
OD:AL Leathanach: LA032,38
|
2006 |
oːldˈliː
|
|
2006 |
oːˈleː
|
|
2006 |
oːˈliː
|
Please note: Some of the documentation from the archives of the Placenames Branch is available here. It indicates the range of research contributions undertaken by the Branch on this placename over the years. It may not constitute a complete record, and evidence may not be sequenced on the basis of validity. It is on this basis that this material is made available to the public.
Archival and research material provided on this site may be used, subject to acknowledgement. Issues regarding republication or other permissions or copyright should be addressed to logainm@dcu.ie.
Permanent link
https://www.logainm.ie/28821.aspxFurther information about this place
Open data
Application programming interface (API)
Linked Logainm
Formats: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML